Overzicht coördinatenstelsels

Geprojecteerde xy-coördinaten in meters in het Stelsel van de Rijksdriehoeksmeting (RD) worden traditioneel op land, binnenwateren en in de kustzone van Europees Nederland gebruikt, en tegenwoordig soms ook in de Nederlandse Exclusieve Economische Zone (EEZ) van de Noordzee. RD wordt gedefinieerd door de NSGI-partner Kadaster als transformatie van ETRS89 met RDNAPTRANS™. De vervormingen in RD tot maximaal 0,25 m als gevolg van voortplanting van de meetruis in de oorspronkelijke driehoeksmetingen, zijn in deze transformatie gemodelleerd met een correctiegrid. De gebruikte stereografische projectie is hoekgetrouw. De schaalfout is klein. In het traditionele gebruiksgebied is de schaalfout onder de 0,15 m/km en op zee binnen de Nederlandse EEZ onder de 1,01 m/km.

EPSG:28992 2D RD
EPSG:7415 2D RD met NAP-hoogte

Het Normaal Amsterdams Peil (NAP) is het Nederlandse referentievlak voor nauwkeurige fysische hoogtes in meters op land, binnenwater en kustzone van Europees Nederland. Op zee wordt het NAP-vlak gerepresenteerd door de quasi-geoïde. Het NAP is voortgekomen uit het Amsterdams Peil (AP) dat was gedefinieerd als gemiddeld hoogwater op het IJ in 1683-1684. Tegenwoordig is het NAP-vlak door NSGI-partner Rijkswaterstaat vastgelegd ten opzichte van stabiele ondergrondse merken, met het ondergrondse merk in Amsterdam als basispunt. De hoogtes van de NAP-peilmerken worden bepaald door middel van waterpassing. De transformatie van een ETRS89-hoogte met RDNAPTRANS™ geeft een nauwkeurige benadering van de NAP-hoogte.

EPSG:5709 NAP-hoogte
EPSG:7415 2D RD met NAP-hoogte
EPSG:9286 2D geografisch ETRS89 met NAP-hoogte

De waterdiepte in meters op zee, kustzone en de getijdezone van de binnenwateren van Nederland inclusief de Nederlandse Exclusieve Economische Zone (EEZ) van de Noordzee wordt gerelateerd aan het reductievlak Lowest Astronomical Tide (LAT). Dit vlak is gedefinieerd als het laagste getijdenniveau dat voorspeld kan worden onder gemiddelde meteorologische omstandigheden en onder elke combinatie van astronomische omstandigheden. Wanneer de meteorologische omstandigheden afwijken van het gemiddelde kan de waterstand lager zijn dan het LAT-vlak. Het Nederlandse LAT-vlak wordt bepaald door de NSGI-partner Dienst der Hydrografie. NAP-hoogte en ETRS89-hoogte kunnen getransformeerd worden naar LAT-diepte met het NLLAT-gridbestand voor Europees Nederland, de nauwkeurigheid is enkele decimeters.

EPSG:9287 LAT-diepte
EPSG:9289 2D geografisch ETRS89 met LAT-diepte

Het European Terrestrial Reference System 1989 (ETRS89) is het officiële 3D coördinatenstelsel van Europees Nederland. ETRS89 wordt gedefinieerd door de regionale commissie EUREF van de International Association of Geodesy (IAG) als transformatie van het International Terrestrial Reference System (ITRS). De tijdsafhankelijke coördinatentransformatie is gebaseerd op een model van de beweging van de tektonische plaat voor het stabiele deel van Europa. Hierdoor zijn de horizontale coördinaten vrijwel tijdsonafhankelijken is het vermelden van een epoche voor veel toepassingen niet nodig. Nationale coördinatenstelsels in Europa zijn gekoppeld aan ETRS89. Bij een nieuwe realisatie van ITRS wordt er ook een nieuwe realisatie van ETRS89 bepaald. In Nederland gebruiken we de realisatie ETRF2000 conform de aanbeveling van EUREF. De Europese INSPIRE-richtlijn schrijft voor uitwisseling van geharmoniseerde datasets het gebruik van geografisch, geocentrisch of geprojecteerd ETRS89 voor. 

Geografisch ETRS89: Geografische coördinaten noorderbreedte en oosterlengte in graden met hoogte in meters boven de ellipsoïde worden gebruikt voor opslag en uitwisseling van data en geografische berekeningen.

EPSG:4258 2D geografisch ETRS89-ensemble
EPSG:4937 3D geografisch ETRS89-ensemble
EPSG:9067 2D geografisch ETRF2000
EPSG:7931 3D geografisch ETRF2000

Geocentrisch ETRS89: XYZ-coördinaten in meters ten opzichte van middelpunt van de aarde worden gebruikt in uitwisselingsformaten voor GNSS-data zoals RINEX. Alle drie de coördinaatassen staan (behalve op bijvoorbeeld de noordpool) schuin op het aardoppervlak.

EPSG:4936 Geocentrisch ETRS89-ensemble 
EPSG:7930 Geocentrisch ETRF2000

Geprojecteerd ETRS89: 2D geprojecteerde xy-coördinaten in meters worden onder andere gebruikt voor de visualisatie van data. De keuze van de projectie is afhankelijk van de toepassing. Voor gebruik binnen een land heeft vaak een nationale projectie die eenduidig is gekoppeld aan ETRS89 de voorkeur, zoals RD in Nederland. Voor Pan-Europees gebruik raadt de Europese INSPIRE-richtlijn de onderstaande projecties aan.

ETRS89 Transverse Mercator (ETRS89-TM) gebruikt dezelfde zones als Universal Transverse Mercator (UTM) met per zone een eigen projectie. Deze projecties zijn hoekgetrouw. De schaalfout is klein. In de eigen zone is de schaalfout overal op aarde onder de 1 m/km. Bij gebruik van zone 31 voor heel Europees Nederland is de schaalfout onder de 0,60 m/km. ETRS89-TM wordt aanbevolen door de Europese Unie voor grootschalige kartering (gedetailleerder dan 1 : 500 000).

EPSG:25831 2D ETRS89 TM-zone 31 (Europees West-Nederland)
EPSG:25832 2D ETRS89 TM-zone 32 (Europees Oost-Nederland)

ETRS89 Lambert Conformal Conic (ETRS89-LCC) is een hoekgetrouwe projectie die wordt aanbevolen door de Europese Unie voor kleinschalige kartering (1 : 500 000 en minder gedetailleerd). 

EPSG:3034 2D ETRS89-LCC

ETRS89 Lambert Azimuthal Equal-Area (ETRS89-LAEA) is een oppervlaktegetrouwe projectie die wordt aanbevolen door de Europese Unie voor geostatistiek.

EPSG:3035 2D ETRS89-LAEA

Het European Vertical Reference System (EVRS) is het gemeenschappelijke systeem voor nauwkeurige fysische hoogte in Europa in meters. De eerste realisatie van EVRS was EVRF2000 waarbij gekozen is voor een enkel datumpunt in Amsterdam, waarmee de ligging van het EVRS-referentievlak gelijkgesteld werd aan NAP. Bij latere realisaties zijn meerdere datumpunten gebruikt, maar werd het gemiddelde niveau gelijk gehouden aan EVRF2000. Door verschillen in de wijze waarmee wordt omgegaan met het permanente getij en door de berekening van het NAP-netwerk samen met het Europese waterpasnetwerk verschilt de EVRS-hoogte (mean-tide) maximaal 5 cm (in Zuid-Limburg) met de NAP-hoogte. Nieuwe waterpasmetingen kunnen leiden tot nieuwe realisaties met regionaal significante verschillen. De meest recente realisatie is EVRF2019. EVRS wordt gedefinieerd door de regionale commissie EUREF van de International Association of Geodesy (IAG) als de waterpashoogte van peilmerken. De transformatie van de nationale hoogtesystemen geeft een nauwkeurige benadering. Een directe transformatie tussen ETRS89-hoogte en EVRS-hoogte is nog in ontwikkeling. 

NB: Er is geen EPSG-code voor een EVRS-ensemble.

EPSG:9390 EVRF2019-hoogte (mean-tide)
EPSG:9423 2D geografisch ETRS89 met EVRF2019-hoogte (mean-tide)

International Terrestrial Reference System (ITRS) is het meest nauwkeurige wetenschappelijke wereldwijde coördinatenstelsel en door de Verenigde Naties aangewezen als het officiële Global Geodetic Reference Frame (GGRF). ITRS wordt gedefinieerd door de International Association of Geodesy (IAG) en International Earth Rotation and Reference Systems Service (IERS) en gerealiseerd met de coördinaten van GNSS-stations van de International GNSS Service (IGS) en andere satellietgeodesiestations. Doordat het gemiddelde van alle continenten vastgehouden wordt, zijn alle coördinaten in ITRS tijdsafhankelijk. Er dient dus altijd een realisatie en epoche vermeld te worden en bij voorkeur ook een snelheid. Als een punt zich op het stabiele deel van een tektonische plaat bevindt volstaat voor horizontale coördinaten het vermelden van het epoche en de ITRS-afkorting van de tektonische plaat (EURA voor Europees Nederland). Bij voldoende nieuwe metingen wordt er een nieuwe realisatie van ITRS bepaald. De laatste realisaties zijn ITRF2014 en ITRF2020.

Geografisch ITRS: Geografische coördinaten noorderbreedte en oosterlengte in graden met hoogte in meters boven de ellipsoïde worden gebruikt voor opslag en uitwisseling van data en geografische berekeningen.

NB: Er is geen EPSG-code voor een ITRS-ensemble.

EPSG:9000 2D geografisch ITRF2014
EPSG:7912 3D geografisch ITRF2014
EPSG:9990 2D geografisch ITRF2020
EPSG:9989 3D geografisch ITRF2020

Geocentrisch ITRS: XYZ-coördinaten in meters ten opzichte van middelpunt van de aarde worden gebruikt in uitwisselingsformaten voor GNSS-data zoals RINEX. Alle drie de coördinaatassen staan (behalve op de evenaar en de polen) schuin op het aardoppervlak.

NB: Er is geen EPSG-code voor een ITRS-ensemble.

EPSG:7789 Geocentrisch ITRF2014
EPSG:9988 Geocentrisch ITRF2020

Geprojecteerd ITRS: 2D geprojecteerde xy-coördinaten in meters kunnen onder andere gebruikt worden voor de visualisatie van data. De keuze van de projectie is afhankelijk van de toepassing. 

NB: Er zijn geen EPSG-codes voor projecties voor ITRS.

Het International Height Reference System (IHRS) is het internationale systeem voor nauwkeurige fysische hoogte. Er is nog geen realisatie gepubliceerd door de International Association of Geodesy (IAG).

NB: Er zijn nog geen EPSG-codes voor IHRS.

Het World Geodetic System 1984 (WGS 84) wordt gebruikt door GPS. WGS 84 wordt gedefinieerd door de National Geospatial-Intelligence Agency (NGA) van de Verenigde Staten en gerealiseerd met de coördinaten van de GPS-grondstations en de baanparameters van de GPS-satellieten. Gebruikers kunnen hiermee WGS 84 met een precisie van enkele meters bepalen. Periodiek wordt een nieuwe WGS 84-realisatie aangesloten op de actuele ITRS-realisatie. De laatste realisatie is WGS 84 G2296 die aangesloten is op ITRF2020 met een nultransformatie. De EPSG-code voor het 2D WGS 84-ensemble wordt in praktijk veel gebruikt voor geografische coördinaten waar geen nauwkeurigheid beter dan enkele meters nodig is. Bij dergelijke toepassingen kan ETRS89 ook met een nultransformatie gelijkgesteld worden aan WGS 84. Voor nauwkeurige toepassingen kan beter ITRS of ETRS89 gebruikt worden.

Geografisch WGS 84: Geografische coördinaten noorderbreedte en oosterlengte in graden met hoogte in meters boven de ellipsoïde worden gebruikt opslag en uitwisseling van data en geografische berekeningen.

EPSG:4326 2D geografisch WGS 84-ensemble
EPSG:4979 3D geografisch WGS 84-ensemble

Geocentrisch WGS 84: XYZ-coördinaten in meters ten opzichte van middelpunt van de aarde worden gebruikt in uitwisselingsformaten voor GNSS-data zoals RINEX. Alle drie de coördinaatassen staan (behalve op de evenaar en de polen) schuin op het aardoppervlak.

EPSG:4978 Geocentrisch WGS 84-ensemble

Geprojecteerd WGS 84: 2D geprojecteerde xy-coördinaten in meters worden onder andere gebruikt voor de visualisatie van data. De keuze van de projectie is afhankelijk van de toepassing. Voor wereldwijd gebruik zijn de onderstaande projecties gangbaar.

WGS 84 Universal Transverse Mercator (UTM) verdeelt de aarde in zones met per zone een eigen projectie. Deze projecties zijn hoekgetrouw. De schaalfout is klein. Binnen de standaard zones is de schaalfout altijd onder de 1 m/km. 

EPSG:32619 2D WGS 84 UTM-zone 19 (o.a. Aruba, Curaçao en Bonaire)
EPSG:32620 2D WGS 84 UTM-zone 20 (o.a. Sint Maarten, Saba en Sint Eustatius)
EPSG:32631 2D WGS 84 UTM-zone 31 (o.a. Europees West-Nederland)
EPSG:32632 2D WGS 84 UTM-zone 32 (o.a. Europees Oost-Nederland)
EPSG:32600 2D WGS 84 UTM alle zones (zoneaanduiding in de coördinaten)

WGS 84 Mercator wordt vooral gebruikt voor navigatie van schepen en vliegtuigen omdat een vaste kompaskoers in deze mercatorprojectie een rechte lijn is. De projectie is hoekgetrouw maar de schaalfout loopt naar de polen steeds verder op. 

EPSG:3395 2D WGS 84 Mercator
EPSG:6893 2D WGS 84 Mercator met EGM2008-hoogte

WGS 84 Pseudo-Mercator (ook wel Web Mercator genoemd) wordt vooral gebruikt voor webviewers. Door vereenvoudiging van de formules is deze projectie niet hoekgetrouw en alleen geschikt voor visualisatie. 

EPSG:3857 2D WGS 84 Pseudo-Mercator

Het Earth Gravitational Model (EGM) geeft een referentievlak voor wereldwijde hoogte in meters boven gemiddeld zeeniveau (MSL). EGM wordt bepaald door de National Geospatial-Intelligence Agency (NGA) van de Verenigde Staten. De transformatie van WGS 84-coördinaten met het EGM-geoïdemodel geeft EGM-hoogte. Dit is het enige wereldwijde hoogtesysteem met een nauwkeurigheid onder een meter. Van het International Height Reference System (IHRS) is namelijk nog geen realisatie beschikbaar. De laatste realisatie is EGM2008, tot EGM2020 gepubliceerd wordt. Voor toepassingen met een nauwkeurigheid van enkele meters worden vaak nog oude versies van EGM gebruikt.

NB: Er is geen EPSG-code voor een EGM-ensemble.

EPSG:3855 EGM2008-hoogte
EPSG:9707 2D geografisch WGS 84 met EGM96-hoogte
EPSG:9518 2D geografisch WGS 84 met EGM2008-hoogte

Geprojecteerde xy-coördinaten in meters in het Driehoekspuntennet (DPnet) worden gebruikt op land, binnenwater en kustzone van de eilanden Bonaire, Sint Eustatius en Saba (BES-eilanden). Het DPnet van ieder van de BES-eilanden wordt beheerd door het lokale kantoor van de NSGI-partner Kadaster en gerealiseerd door de coördinaten van de DP-punten. De transformatie van ITRF2014 met de parameters van BESTRANS geeft per eiland een benadering met een nauwkeurigheid beter dan 0,10 m, vergelijkbaar met de nauwkeurigheid van de coördinaten van de DP-punten. 

NB: Er zijn nog geen EPSG-codes voor DPnet Bonaire, DPnet Sint Eustatius en DPnet Saba. 

De hoogte in meters in het hoogtesystemen van Bonaire, Sint Eustatius en Saba (BES-eilanden) worden gebruikt voor fysische hoogte op land, binnenwater en kustzone van de BES-eilanden. De hoogte kan met een nauwkeurigheid van 0,5 m voor hoogte boven gemiddeld zeeniveau (MSL) gebruikt worden. Deze hoogtesystemen worden gerealiseerd door de hoogte van de DP-punten of eventuele KAD-peilmerken. De transformatie van ITRF2014 met de parameters van BESTRANS geeft een benadering met een nauwkeurigheid van 0,25 m op Bonaire en 0,10 m op Sint Eustatius en Saba.

NB: Er zijn nog geen EPSG-codes voor de hoogte op Bonaire (ook wel KAD-peil genoemd), Sint Eustatius en Saba.

Het Caribbean Terrestrial Reference Frame 2022 (CATRF2022) zal naar verwachting in 2024 of 2025 door de National Geodetic Survey (NGS) van de Verenigde Staten in gebruik genomen worden en gedefinieerd worden als ITRF2020 getransformeerd naar epoche 2020,00 met het ITRF2020 Plate Motion Model voor de beweging van de tektonische plaat. Voor het stabiele deel van de tektonische plaat zijn de horizontale coördinaten vrijwel tijdsonafhankelijk. Het vermelden van een epoche is voor veel toepassingen niet nodig. Als voorlopige benadering wordt op Bonaire een realisatie van ITRF2000 op epoche 2001,50 gebruikt (Bonaire 2004) en op Sint Eustatius en Saba een realisatie van ITRF2014 op epoche 2020,00 gebruikt (BES 2020).

Geografisch CATRF2022: Geografische coördinaten noorderbreedte en westerlengte in graden met hoogte in meters boven de ellipsoïde worden gebruikt voor opslag en uitwisseling van data en geografische berekeningen.

NB: Er zijn nog geen EPSG-codes voor CATRF2022.

Geocentrisch CATRF2022: XYZ-coördinaten in meters ten opzichte van middelpunt van de aarde worden gebruikt in uitwisselingsformaten voor GNSS-data zoals RINEX. Alle drie de coördinaatassen staan (behalve op de evenaar en de polen) schuin op het aardoppervlak.

NB: Er zijn nog geen EPSG-codes voor CATRF2022.

Geprojecteerd CATRF2022: 2D geprojecteerde xy-coördinaten in meters kunnen onder andere gebruikt worden voor de visualisatie van data. De keuze van de projectie is afhankelijk van de toepassing. 

NB: Er zijn nog geen EPSG-codes voor CATRF2022.

De waterdiepte in meters op zee, kustzone en de getijdezone van de binnenwateren inclusief de Nederlandse Exclusieve Economische Zone (EEZ) wordt gerelateerd aan reductievlak Lowest Astronomical Tide (LAT). Dit vlak is gedefinieerd als het laagste getijdenniveau dat voorspeld kan worden onder gemiddelde meteorologische omstandigheden en onder elke combinatie van astronomische omstandigheden. Wanneer de meteorologische omstandigheden afwijken van het gemiddelde kan de waterstand lager zijn dan het LAT-vlak. Het Nederlandse LAT wordt bepaald door de NSGI-partner Dienst der Hydrografie. Voor Sint Maarten, Saba, Sint Eustatius, Aruba, Curaçao en Bonaire wordt Approximate LAT (ALAT) gebruikt om in lijn te blijven met de omliggende landen die ook ALAT gebruiken. ALAT ligt in het Caribisch gebied 0,4 m onder gemiddeld zeeniveau (MSL). 

NB: Er zijn nog geen EPSG-codes voor het Nederlandse LAT in het Caribisch gebied.

Informatie over de coördinatenstelsels van Curaçao, Aruba en Sint Maarten kan opgevraagd worden bij de verantwoordelijke instanties: Stichting Kadaster en Openbare Registers Curaçao, Dienst Landmeetkunde en Vastgoedregistratie (DLV) van Aruba en Stichting Kadaster en Hypotheekwezen Sint Maarten. Deze organisaties vallen niet onder de NSGI. 

NB: Er zijn nog geen EPSG-codes voor de coördinatenstelsels van Curaçao, Aruba en Sint Maarten.